Ile razy będąc dzieckiem, słyszałeś, żeby być ostrożnym, nie rozmawiać z obcymi czy nie otwierać drzwi nieznajomym? Pewnie też nie raz sam przypominałeś dzieciom te zasady. Czy jednak naprawdę na co dzień o nich pamiętasz? Dorośli! Przypomnijcie sobie zasady z dzieciństwa! Nie dajcie się oszukać nieuczciwym sprzedawcom.
Zobacz także:
Phishing to jedna z najczęstszych i najbardziej popularnych metod oszustwa, którą wykorzystują przestępcy w internecie. Jest stosowana w celu uzyskania cennych informacji, takich jak:
loginy i hasła
numery kart kredytowych
numer PESEL
Nazwa budzi dźwiękowe skojarzenia z fishingiem – czyli łowieniem ryb. Przestępcy, tak jak wędkarze, używają bowiem odpowiednio przygotowanej „przynęty”. Najczęściej są nią fałszywe e-maile i SMS-y. Coraz częściej oszuści działają także za pośrednictwem komunikatorów i portali społecznościowych. Żeby skutecznie bronić się przed phishingiem, należy, przede wszystkim poznać i zrozumieć metody, którymi posługują się oszuści.
Regularna aktualizacja oprogramowania jest bardzo ważna. Dlatego systematycznie aktualizuj system operacyjny, program antywirusowy czy zapory sieciowe swojego komputera, i telefonu. Celem aktualizacji jest nie tylko utrzymanie wydajności sprzętów, ale także ochrona przed cyberatakami, złośliwym oprogramowaniem lub też innymi lukami w zabezpieczeniach.
Na zastąpieniu wykorzystywanej przez nas aplikacji przez jej nowe wydanie. Nowa wersja obejmuje najczęściej:
Udostępnienie nowej wersji wynika z potrzeby poprawy działania aplikacji lub dodania nowej funkcji.
Pominięcie aktualizacji może spowodować wadliwe działanie lub całkowite zawieszanie się programów. Aktualizacje chronią także przed błędami i lukami bezpieczeństwa, które cyberprzestępcy wykorzystują w celu włamania i kradzieży danych. Często posługują się m.in. mailami phishinigowymi, w których znajduje się załącznik przygotowany tak, by jego otwarcie wykorzystało lukę bezpieczeństwa w oprogramowaniu do zainstalowania złośliwego oprogramowania. Tego typu oprogramowanie (nazywane malware, czy też potocznie wirusem komputerowym) może np. przechwytywać numery kart płatniczych i inne poufne dane osobowe. Aktualizacja oprogramowania pozwala ograniczyć możliwość wycieku czy kradzieży danych. Możesz też ustawić aktualizacje automatyczne.
Przebywając we własnym domu, czujesz się bezpiecznie, jednak nawet tutaj możesz paść ofiarą nieuczciwych sprzedawców, zagrażających bezpieczeństwu. Pamiętaj zatem o przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa i nie daj się oszukać!
* Opłata za połączenie jak za zwykłe połączenie telefoniczne, zgodnie z taryfą operatora.
Czujność to podstawa. Jako rodzice uczymy dzieci zasad bezpieczeństwa, w tym m.in., jak rozpoznać niebezpieczeństwo, czy jak unikać niepotrzebnego ryzyka. Niestety w dorosłym życiu łatwo o nich zapomnieć, a przecież zawsze należy zachować czujność. Przestępcy chętnie wykorzystują łatwowierność i obniżony poziom czujności – wszystko po to, by osiągnąć swój cel. Przykład jednej z metod wykorzystywanej przez oszustów może stanowić metoda „na wnuczka”. Oszuści działając podstępem, podają się za członka rodziny lub przedstawiciela organów ścigania, w celu wyłudzenia pieniędzy. W wyniku tych działań, seniorzy bardzo często tracą oszczędności życia.
Przykład jednej z metod wykorzystywanej przez oszustów może stanowić metoda „na wnuczka”. Oszuści działając podstępem, podają się za członka rodziny lub przedstawiciela organów ścigania, w celu wyłudzenia pieniędzy. W wyniku tych działań, seniorzy bardzo często tracą oszczędności życia. Podobny mechanizm działania wykorzystują nieuczciwi sprzedawcy energii i gazu, podejmujący się nieuczciwych praktyk – „panowie z gazowni” odwiedzający Klientów i podający się za pracowników PGNiG. Najczęściej oferują oni nowe niezwykle „korzystne” warunki umowy, powołując się na jej aktualizację.
Pracownicy PGNiG nie odwiedzają Klientów w ich domach i nie oferują im tą drogą sprzedaży produktów czy usług. Ponadto zgodnie z nowymi regulacjami prawnymi umowa na gaz czy prąd zawarta poza lokalem przedsiębiorcy, czyli np. w domu Klienta, jest po prostu nieważna.
Poznaj kilka prostych zasad, które pomogą Ci ograniczyć ryzyko padnięcia ofiarą przestępstwa:
Szczególną kategorię danych stanowią dane osobowe, czyli wszelkie informacje odnoszące się do zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej, niezależnie od jej wieku czy narodowości. Czy imię i nazwisko to dane osobowe? Tak – imię i nazwisko stanowią informację będącą daną osobową.
Danymi osobowymi nie są pojedyncze informacje o dużym stopniu ogólności, takie jak:
Uwaga! Informacje niebędące danymi osobowymi mogą się nimi stać, jeśli zostaną połączone z innymi informacjami, pozwalającymi zidentyfikować konkretną osobę. Dane osobowe wymagają szczególnej ochrony. W sytuacji, w której znajdą się one w niepowołanych rękach, mogą zostać wykorzystane wbrew woli ich właściciela np. do zaciągnięcia pożyczki. Dlatego też bezprawne wykorzystanie danych traktowane jest jako kradzież. Niezależnie od tego, czy dane te to nick i hasło do forum internetowego, czy szczegółowe personalia. Zadbaj o bezpieczeństwo swoich danych, aby nie wpadły w niepowołane ręce.
Pamiętaj, by zawsze chronić swoje dane osobowe, zarówno w sieci, jak i poza nią.
Dowiedz się więcej:
Urząd Ochrony Danych Osobowych opublikował szereg podpowiedzi, jak chronić swoje dane: https://uodo.gov.pl/pl/138/1221
Istnieje wiele metod, którymi posługują się oszuści w celu wyłudzenia danych czy pieniędzy. Metody te niejednokrotnie wykorzystują ludzką naiwność i łatwowierność i często mają emocjonalny wydźwięk. Pandemia COVID-19 również sprzyja rozwojowi nowych metod i wyłudzeń. Warto zachować zasadę ograniczonego zaufania – szczególnie w sytuacjach, w których ktoś prosi o wsparcie finansowe. Należy pamiętać o tym, że nie musi on być tym, za kogo się podaje.
Oszust podstępem kontaktuje się telefonicznie i, podszywając się pod członka rodziny lub przedstawiciela organów ścigania, próbuje wyłudzić pieniądze. Np.: podaje się za wnuka i prosi o pilną pożyczkę, argumentując ją nagłą potrzebą, sytuacją. Najczęściej tłumaczy, że nie ma możliwości odebrać pieniędzy osobiście i w tym celu poprosi kogoś znajomego by je odebrał. Oczywiście w rzeczywistości w umówionym terminie do mieszkania przychodzi oszust.
Oszust nawiązuje kontakt z poprzez e-mail, pocztę tradycyjną lub telefon. W celu przekazania wsparcia finansowego na jakiś konkretny charytatywny cel, np. pomoc dla osób, które ucierpiały podczas powodzi, trzęsienia ziemi lub też na skutek wypadku bądź choroby. Co ważne, oszuści proszą o przekaz pieniężny na rachunek konkretnych osób fizycznych, co w przypadku legalnie działających organizacji charytatywnych nie ma miejsca.
Oszust wysyła ofierze wiadomość np. e-mail o zdobyciu nagrody. Aby ją otrzymać, osoba musi przesłać pieniądze potrzebne na pokrycie kosztów wydatków, takich jak: prowizja od przelewu, podatek, opłata za otwarcie rachunku bankowego. „Szczęśliwy zwycięzca” często postrzega tę kwotę jako mało znaczącą w porównaniu z wygraną i szybko dokonuje wpłaty. Jednak jak tylko oszuści otrzymają pieniądze, przepadają, nie pozostawiając łatwowiernemu użytkownikowi żadnych szans na ich odnalezienie.
Poznaj kilka prostych zasad, aby nie paść ofiarą przestępstwa:
Fałszywe wiadomości e-mail i SMS to typowe przykłady działań phishingowych. Są one tak przygotowywane przez cyberprzestępców, aby wyglądały na autentyczne, choć w rzeczywistości jest inaczej. Oszuści za pomocą spreparowanych wiadomości próbują nakłonić ofiarę do ujawnienia poufnych informacji czy też kliknięcia w umieszczony w treści link, kierujący do strony internetowej rozprzestrzeniającej szkodliwe oprogramowanie. Wiadomości e-mail czy SMS tworzone przez oszustów, zarówno pod względem formy, jak i treści różnią się od tych wysyłanych przez autentyczne firmy czy osoby.
Oto cechy charakterystyczne fałszywych wiadomości:
Jeśli zauważysz podejrzanego e-maila, oznacz go w skrzynce odbiorczej jako spam, wiadomości śmieci lub podejrzany. W rezultacie zostanie on usunięty ze skrzynki odbiorczej, a dostawca poczty e-mail, otrzyma informację, że e-mail został zidentyfikowany jako potencjalnie niebezpieczny.
Większość osób uważa, że zjawiska nieuczciwych sprzedawców czy cyberprzestępstwa ich nie dotyczą. Jednak ofiarą oszustwa może paść każdy. Część z nich wstydzi się i nie chce przyznać do swojej naiwności i łatwowierności, np. samotne kobiety, które zostały pokrzywdzone przez oszustów matrymonialnych. Inni nawet nie zdają sobie często sprawy, że są ofiarami przestępstwa. Nie są świadomi potencjalnego ryzyka i zagrożeń. Dlatego tak istotnym jest świadomość niebezpieczeństw, a co najważniejsze – umiejętność przeciwdziałania im.
Dbaj o poziom swojej wiedzy i świadomości w zakresie przestępczych działań oszustów. Pamiętaj, że warto stosować zasady ograniczające ryzyko oszustwa on-line czy offline.
Jak stworzyć dobre i skuteczne hasło, chroniące tożsamość i dane w Internecie? Bezpieczne hasło nie musi być bardzo długie. Ważne, by było niemożliwe do odgadnięcia. Za bezpiecznie uznaje się hasło, które:
Niedopuszczalne jest używanie tego samego hasła do różnych systemów. Pamiętaj, aby nigdy nikomu nie udostępniać swoich haseł.
Jeśli znalezienie bezpiecznego hasła i zapamiętanie go jest dla Ciebie kłopotem proponujemy proste rozwiązanie. Spróbuj najpierw z jednym hasłem:
Internet to światowy system połączeń komputerowych, pozwalający na komunikację i dwustopniową wymianę informacji. Wraz z rozwojem technologii Internet stał się nie tylko kluczowym medium informacyjnym, ale także, a może przede wszystkim – narzędziem wykorzystywanym do komunikacji. Internet daje nam możliwość m.in.: rozmowy, dokonywania zakupów, podpisywania umów, opłacania rachunków, zdawania testów, słuchania muzyki, oglądania filmów itd. To nieograniczone źródło nie tylko informacji czy rozrywki, ale także potencjalnych zagrożeń i niebezpieczeństw . Oszustwa w sieci to poważne zagrożenie dla finansów osób korzystających z internetowych kont bankowych, portali społecznościowych czy skrzynek e-mail.
Konieczne jest poznanie zasad bezpieczeństwa i wyrobienie właściwych nawyków dotyczących zachowania w Internecie:
Korzystając z usług danej firmy lub instytucji, możesz liczyć na wysoki standard obsługi. Dlatego warto nawiązywać współpracę ze znanymi i zaufanymi firmami. Dzięki temu minimalizujesz prawdopodobieństwo, że pojawią się nieoczekiwane problemy. Możesz spodziewać się, że odpowiedni standard jest również odpowiednio wyceniony. Jeśli spotkasz się z uderzającą obniżką ceny (np. o 80%) weryfikuj skąd wiadomość o promocji do Ciebie przyszła. Sprawdź adres nadawcy, język jakiego używa. Doradcy kontaktujący się bezpośrednio przechodzą odpowiednie szkolenia z obsługi klienta dlatego też należy obserwować, czy rozmówca popełnia błędy językowe, czy próbuje wywierać presję, pospieszać i manipulować.
Twoja tożsamość w rozumieniu złodzieja to:
Dane stanowią wartość, a wszystkie wyżej wymienione mogą zostać wykorzystane przez cyberprzestępcę do podszycia się pod potencjalną ofiarę w celu np. uzyskania korzyści majątkowych.
Gdziekolwiek się logujesz, nie trać czujności i uważaj na swoje dane. Ważne, nie zezwalaj przeglądarkom na zapamiętywanie hasła czy loginu, wpisywanych w formularze. Jeśli dostajesz e-mail lub SMS, treścią przypominający wiadomości wysyłane przez firmy czy instytucje, ale zawierające podejrzane linki – nigdy ich nie otwieraj. Treść takiej wiadomości może brzmieć na przykład tak: „Nie odnotowano przelewu za ostatnią fakturę!! Opłać ją jednym kliknięciem, a unikniesz konsekwencji”. Wiadomość kończy się linkiem kierującym do fałszywej strony z logowaniem. To właśnie w ten sposób oszust może z łatwością przechwycić dane. Dlatego też, wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, stosuj uwierzytelnianie.
Malware to zbiór szkodliwych programów. Pamiętaj, każda zmiana w funkcjonowania Twojego komputera powinna wzbudzić Twoją czujność. Jeśli zauważysz, że system jest znacznie wolniejszy, zawiesza się, wysyła nieznane komunikaty, reklamy, automatycznie przenosi na różne strony czy ilość spamu w skrzynce mailowej znacznie się zwiększyła, to najprawdopodobniej komputer zaatakował malware. Wirusy, robaki i trojany to jedynie kilka z wielu przykładów. Atakują poprzez pliki ściągnięte z Internetu lub bezpośrednio z e-maila. Zaawansowany program antywirusowy powinien poradzić sobie z ich usunięciem.
Niezwykła promocja! W dodatku specjalnie dla Ciebie? I to tylko dzisiaj. Oszuści wykorzystują wiele sposobów perswazji i manipulacji. Perswazja to jedna z form manipulacji, oparta na zaangażowaniu, które może zmienić czyjeś myśli i zachowania. Nic więc dziwnego, że oszuści tak chętnie się nią posługują. Wykorzystywane przez nich techniki tj. np. społeczny dowód słuszności („Wszyscy już to mają”), technika autorytetu (elegancki strój, świadczący o pozycji zawodowej) czy wreszcie technika niedostępności („Tylko dzisiaj, to ostatni egzemplarz”) powodują, że znacznie łatwiej dać się nabrać i oszukać.
Program antyspamowy chroni komputer przed podejrzanymi wiadomościami e-mail. Większość programów pocztowych ma taki program uruchomiony automatycznie. Warto jednak upewnić się, czy w ustawieniach Twojej poczty również działa antyspam. Zaawansowane programy tego typu są w stanie ochronić Ciebie i Twój komputer przed atakami phishingowymi. Rozpoznają szkodliwego maila między innymi po adresie IP urządzenia, z którego została wysłana wiadomość, po treści maila, słowach kluczach, konstrukcji wiadomości czy kodzie html i linkach.
Phishing to jedna z najczęściej stosowanych i najpopularniejszych metod oszustwa w Internecie. Cyberprzestępcy podszywają się pod firmy, instytucje lub osoby, w celu wyłudzenia danych, takich jak np.:
Wśród popularnych celów phishera (oszusta) znajdują się aukcje internetowe, platformy do płatności, portale społecznościowe, oprogramowania.
Narzędziami, które najczęściej stosuje cyberprzestępca są e-mail lub SMS. Korzysta też z połączeń telefonicznych. Wysyłana wiadomość jest imitacją wiadomości od wybranej firmy, instytucji lub osoby, którą zna ofiara. W treści znajduje się informacja nakłaniająca do kliknięcia w link i uzupełnienia pól z danymi (np.: imię, nazwisko, PESEL) na stronie logowania. Strona wygląda jak ta w której pokrzywdzony ma konto. W ten sposób udzielone zostają informacje do naszego konta. Ten schemat działania jest niezwykle skuteczny, ponieważ nie chroni przed nim żadna zapora, ponieważ sami podajemy informacje oszustowi.
W przestępstwach phishingowych wykorzystuje się również szkodliwe oprogramowanie.
Podawanie danych „na odległość” niesie ze sobą duże ryzyko i za każdym razem lepiej mieć pewność, że odbywa się ono w sposób bezpieczny i poufny. Zachowaj ostrożność w sieci i nie daj się „złowić” oszustom. Zwracaj uwagę na treść wiadomości, jakie otrzymujesz. Jeśli są w nich błędy, są napisane w sposób nielogiczny lub też w dramatycznym tonie, albo zawierają linki zachęcające do kliknięcia, a adresy stron budzą podejrzenia – to znak, że to wiadomości od oszusta. Niestety przestępca w świecie wirtualnym ma w zasadzie nieograniczone możliwości. Dlatego włącz czujność i z uwagą odbieraj telefony, wiadomości e-mail czy SMS.
Podejrzaną wiadomość najlepiej usunąć lub zgłosić za pomocą formularza na stronie: https://incydent.cert.pl/#!/lang=pl
Ransomware to technika stosowana przez hakerów do zablokowania komputera. Blokada ta najczęściej jest związana z chęcią pozyskania okupu (środków finansowych) za odblokowanie urządzenia. W jaki sposób haker blokuje komputer? Zwykle poprzez przesłanie wirusa za pomocą załącznika w mailu lub fałszywego linku, umieszczonego na stronie w wyszukiwarce. Ataków ransomware’owych możemy się ustrzec dzięki sprawnemu programowi antywirusowemu. Wirus może spowodować ogromne szkody, dlatego systematycznie należy aktualizować oprogramowanie.
Jednym z najczęstszych sposobów podszywania się oszustów pod firmy jest stworzenie fałszywej witryny internetowej. Przeważnie w nazwie domeny (internetowego adresu, który można podejrzeć w górnym okienku przeglądarki) odnaleźć można podobne słowa jak nazwa firmy lub marki, pod którą oszuści chcą się podszyć. Czasem z błędem, czasem z innego kraju, z innym rozszerzeniem itp.
Najczęściej jednak strony te łączą się z naszym komputerem lub telefonem bez włączonego szyfrowania. Rozpoznajemy to adresie strony zaczynającym się od http, a nie https. Protokół HTTP (HyperText Transfer Protocol) to technologia umożliwiająca przeglądarkom nawiązywanie połączeń z witrynami. HTTPS to szyfrowana wersja połączenia HTTP, która jest bezpieczniejsza. Jeśli w adresie URL zamiast protokołu HTTP jest HTTPS, oznacza to, że połączenie ze stroną jest zabezpieczone. Większość przeglądarek ma ikonę informującą o bezpiecznym połączeniu – na przykład Chrome wyświetla zieloną kłódkę. Jeśli strona na której jesteś nie ma zielonej kłódki, adres witryny nie zgadza się z tym, który masz na umowie lub w mailu od danej firmy to zapewne przeglądasz witrynę oszusta. Zamknij okno przeglądarki i już tam nie wchodź. To może się źle skończyć.
W ramach urzędu działa Biuro do Walki z Cyberprzestępczością działające wspólnie z Centralnym Biurem Śledczym. Kontakt telefoniczny: 112 i 997
Zespół specjalistów zwalczających zagrożenia internetowe. Zgłoszenie ataku hakerskiego do CERT jest bezpłatne.
Uzasadnionego zgłoszenia o incydencie można dokonać poprzez formularz: https://incydent.cert.pl/#!/lang=pl
Jedną z możliwości ochrony przed przestępstwem phishingowym jest uwierzytelnienie logowania. Poza standardowym logowaniem serwer może poprosić użytkownika o wpisanie dodatkowego, wcześniej ustalonego hasła. Uwierzytelnienie dwuetapowe (MFA – Multi Factor Authentication ) jest wykorzystywane m.in. przez instytucje – takie jak banki np. podczas transakcji internetowych.
Wirus jest rodzajem złośliwego oprogramowania, które między innymi śledzi działania użytkownika komputera, tabletu i telefonu bez jego wiedzy i zgody.
Wykorzystując wirusy cyberprzestępcy kradną między innymi hasła i dokumenty. Jednym z wirusów, który takie działanie umożliwia cyberprzestępcy jest Koń Trojański. Programy Konia Trojańskiego ukryte w załącznikach maili maja na celu zainstalowanie programu śledzącego. Natychmiast po otwarciu załącznika program instaluje się umożliwiając kradzież danych.
Dbaj o swoje bezpieczeństwo w sieci – twórz hasła i zawsze regularnie je zmieniaj. W związku z ochroną dostępu do kont i urządzeń wszystkie hasła ukrywane są zwykle pod gwiazdkami lub kropkami.
3 lipca 2021 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o prawie energetycznym*. Zgodnie z jej treścią każda umowa na gaz lub/i prąd podpisana poza lokalem przedsiębiorstwa (czyli np. w domu) jest nieważna.
W przypadku podpisania innych umów np. telekomunikacyjnych czy ubezpieczeniowych, nadal pozostaje 14 dni na ich rozwiązanie lub unieważnienie bez ponoszenia żadnych konsekwencji.
* (Dz. U. 1997 Nr 54 poz. 348, art. 5 ust. 4 lit c)
Jedną ze znanych i często praktykowanych form sprzedaży jest ta bezpośrednia, w domu Klienta. Jednak i tu należy zachować czujność, gdyż w domu może odwiedzić nas np. nieuczciwy sprzedawca. W ostatnich latach zjawisko nieuczciwych sprzedawców znacznie się nasiliło, również w odniesieniu do umów dotyczących gazu czy prądu. Ofiarom oszustów najczęściej padali seniorzy, którzy ulegając ich namowom i urokowi osobistemu, nie do końca świadomie podpisywali niekorzystne umowy. Dlatego należy pamiętać, że pracownicy PGNiG nie odwiedzają Klientów w ich domach i nie oferują im tą drogą sprzedaży produktów lub usług.
Ponadto zgodnie z nowymi regulacjami prawnymi z 3.07.2021 r. umowa na gaz czy prąd zawarta poza lokalem przedsiębiorcy czyli np. w domu Klienta jest po prostu nieważna.
W przypadku innych umów zawartych poza lokalem sprzedaży, Klient ma prawo odstąpić od takiej umowy w ciągu 14 dni od dnia jej podpisania.
Nie otwieraj drzwi obcej osobie
Jeśli jednak to zrobisz, nie wpuszczaj jej bez sprawdzenia, kim jest i po co przyszła.
Jeśli poda się za przedstawiciela PGNiG, nie kontynuuj z nią rozmowy. Możesz też zadzwonić na naszą infolinię aby potwierdzić, że nie mówi prawdy.
Nie podpisuj pochopnie żadnych dokumentów bez dokładnego zapoznania się z ich treścią.
Jeśli jednak podpiszesz umowę na prąd lub gaz w domu, to pamiętaj, że według nowych przepisów jest ona nieważna.
Jeśli podpisałeś dokumenty, przedstawione przez nieuczciwego sprzedawcę – nie panikuj. Jak najszybciej skontaktuj się z nami pod numerem
22 515 15 15
Oszustwo dokonywane przez przestępcę podszywającego się pod firmę czy osobę drogą elektroniczną. Ten rodzaj przestępstwa wykorzystuje między innymi takie narzędzia komunikacyjne jak: mail lub SMS.
Metoda „łowienia” danych poprzez bezpośredni kontakt z ofiarą, polegająca na przykład na podaniu się za przedstawiciela jakiejś firmy.
Potoczna nazwa protokołu SSL – standardu bezpieczeństwa stron internetowych.
Sprawdź, czy rozpoznajesz zagrożenia!
Nie daj się nabrać na sztuczki, jakie próbują sprzedać Ci oszuści.
Rozwiąż test
Orlen S.A.
Oddział Centralny PGNiG
ul. M. Kasprzaka 25, 01-224 Warszawa
