Import
PGNiG jest największym odbiorcą gazu ziemnego sprowadzanego do Polski. Surowiec ten jest importowany głównie z kierunku wschodniego, ale także z terytorium Niemiec oraz Czech. Obecna infrastruktura gazownicza umożliwia odbiór gazu ziemnego z następujących kierunków:
- wschodniego – poprzez punkty zdawczo-odbiorcze: Drozdowicze i Zosin (na granicy polsko-ukraińskiej), Kondratki, Wysokoje oraz Tietierowka (na granicy polsko-białoruskiej);
- zachodniego – poprzez punkt zdawczo-odbiorczy w Lasowie oraz poprzez wykorzystanie rewersu wirtualnego na Gazociągu Jamalskim;
- południowego – poprzez punkt zdawczo-odbiorczy w Branicach lub alternatywnie w Głuchołazach oraz poprzez nowo wybudowany interkonektor w rejonie Cieszyna, łączący polski i czeski system gazowniczy.
W 2013 roku PGNiG sprowadziło do Polski około 10 850,03 mln m³ gazu wysokometanowego, z czego:
- 8 733,31 mln m³ (80,49%) – od spółki OOO Gazprom Export;
- 353,58 mln m³ ( 3,26%) – od spółki Verbundnetz Gas AG (VNG);
- 552,64 mln m³ ( 5,09%) – od spółki Vitol SA;
- 1 210,26 mln m³ ( 11,16 %) – od PGNiG Sales & Trading;
- 0,24 mln m³ (0,00%) – od spółki Severomoravska plynarenska.
W minionym roku PGNiG kontynuowało realizację dostaw gazu ziemnego z wykorzystaniem przesyłu zwrotnego, tzw. wirtualnego rewersu (ang.: virtual reverse flow) na Gazociągu Jamalskim.
PGNiG złożyło do OGP Gaz-System SA wniosek o świadczenie usługi wirtualnego rewersu na Gazociągu Jamalskim w okresie od stycznia 2012 roku do grudnia 2015 roku. OGP Gaz-System SA, w wyniku przeprowadzenia procedury przydziału dostępnej zdolności polskiego odcinka Gazociągu Jamalskiego dla usług długoterminowego przesyłania zwrotnego, zawarł z PGNiG umowę o świadczenie tej usługi na warunkach przerywanych. Zamówione moce przesyłowe wykorzystywane są do przesyłu pozyskanego na rynku niemieckim (VTP Gaspool) relatywnie tańszego, w stosunku do tego pozyskiwanego na podstawie kontraktu jamalskiego, gazu ziemnego.
W wyniku zakończenia w 2011 roku działań modernizacyjnych istniejącego punktu zdawczo-odbiorczego Lasów na granicy z Niemcami (połączenie dwukierunkowe), nastąpiło zwiększenie przepustowości interkonektora, a tym samym zwiększenie możliwości importu gazu ziemnego z kierunku Niemiec o około 0,5 mld m³/rok do łącznej wielkości około 1,5 mld m³/rok. Zwiększona przepustowość w punkcie Lasów została udostępniona od stycznia 2012 roku.
Połączenia międzysystemowe (w punkcie zdawczo-odbiorczym w Lasowie oraz oddane do użytku w 2011 roku połączenie międzysystemowe z Czechami w rejonie Cieszyna) znacząco wpływają na bezpieczeństwo energetyczne kraju, stanowiąc jednocześnie potencjalny kierunek dostaw awaryjnych. Interkonektory pozwalają także na swobodną wymianę handlową pomiędzy krajami Unii Europejskiej i umożliwiają większą integrację gospodarczą państw członkowskich. Ponadto spółka Polskie LNG SA (w której 100% udziałów posiada OGP Gaz-System SA) prowadzi projekt budowy terminalu LNG w Świnoujściu. W pierwszej fazie (do 2014 roku) terminal będzie miał przepustowość 5 mld m³ gazu. Zakontraktowane przez PGNiG dostawy w ilości 1 mln ton skroplonego gazu ziemnego rocznie (około 1,34 mld m³ gazu ziemnego) rozpoczną się z końcem 2014 roku.
Inwestycje
W 2013 roku nakłady inwestycyjne segmentu Obrót i Magazynowanie wyniosły 472 mln zł. Najważniejsze przedsięwzięcia inwestycyjne związane były z budową i rozbudową podziemnych magazynów gazu i obejmowały:
- zakończenie budowy części napowierzchniowej PMG Wierzchowice oraz uruchomienie funkcji zatłaczania i odbioru gazu, a także dokonanie odbioru technicznego magazynu;
- zakończenie budowy części napowierzchniowej i instalacji ługowniczej wraz z rurociągiem do zrzutu solanki oraz zakończenie ługowania dwóch z pięciu pierwszych komór w KPMG Kosakowo, a także rozpoczęcie próbnej eksploatacji magazynu w celu ustalenia parametrów technicznych i charakterystyki jego pracy;
- kontynuacja prac ługowniczych w KPMG Mogilno (komory Z-15, Z-16 i Z-17) oraz hydrauliczna próba szczelności komory Z-13;
- rozbudowa PMG Husów do pojemności magazynowej 500 mln m³.
Ponadto w 2013 roku w KPMG Kosakowo zakończono budowę części napowierzchniowej, budowę instalacji ługowniczej wraz z rurociągiem do zrzutu solanki, ługowanie dwóch z pięciu pierwszych komór, a także rozpoczęto próbną eksploatację magazynu w celu ustalenia parametrów technicznych i charakterystyki jego pracy. W grudniu 2013 roku dokonano odbioru końcowego magazynu (składającego się z dwóch komór o pojemności około 61 mln m³). Nakłady poniesione w 2013 roku wyniosły około 139 mln zł. Projekt dofinansowany jest ze środków unijnych.
Magazyny
PGNiG jest właścicielem dziewięciu podziemnych magazynów gazu ziemnego (PMG), utworzonych w dwóch rodzajach struktur geologicznych – w złożach soli (tzw. kawernowe podziemne magazyny gazu „KPMG”) oraz w częściowo wyeksploatowanych złożach gazu ziemnego lub ropy naftowej. Siedem z nich stanowią magazyny gazu wysokometanowego (PMG Wierzchowice, PMG Husów, KPMG Mogilno, PMG Strachocina, PMG Swarzów, PMG Brzeźnica oraz aktualnie testowane 2 kawerny w fazie odbioru gazu ziemnego na KPMG Kosakowo), a dwa służą do magazynowania gazu zaazotowanego (PMG Daszewo i PMG Bonikowo).
KPMG Mogilno – magazyn gazu wysokometanowego o pojemności czynnej 407,89 mln m³, zlokalizowany w województwie kujawsko-pomorskim, powiat mogileński, na terenie gmin Mogilno i Rogowo. Magazyn jest utworzony w kawernach solnych, co pozwala na uzyskanie dużych mocy zatłaczania i odbioru gazu. Obecnie KPMG Mogilno jest w fazie rozbudowy do pojemności 800 mln m³.
PMG Husów – magazyn gazu wysokometanowego o pojemności czynnej 350 mln m³. Zlokalizowany jest w województwie podkarpackim, powiat łańcucki, gmina Łańcut i Markowa. Obecnie realizowana jest rozbudowa pojemności czynnej magazynu do 500 mln m³.
PMG Wierzchowice – magazyn gazu wysokometanowego. Jest utworzony w częściowo wyeksploatowanym złożu gazu zaazotowanego oraz zlokalizowany w województwie dolnośląskim, powiat Milicz, na terenie gmin Milicz i Krośnice. Jest to największy podziemny magazyn gazu w Polsce, o pojemności czynnej 1 200 mln m³.
PMG Strachocina – magazyn gazu wysokometanowego o pojemności czynnej 360 mln m³. Zlokalizowany jest w województwie podkarpackim, powiat sanocki, gmina Sanok i Brzozów.
PMG Brzeźnica – magazyn gazu wysokometanowego o pojemności czynnej 65 mln m³. Zlokalizowany jest w województwie podkarpackim, powiat dębicki, gmina Dębica. Obecnie trwa rozbudowa tego magazynu do 100 mln m³ pojemności czynne.
PMG Swarzów – magazyn gazu wysokometanowego o pojemności czynnej 90 mln m³. Zlokalizowany jest w województwie małopolskim, powiat dąbrowski, gmina Dąbrowa Tarnowska i Olesno. To jeden z najstarszych magazynów gazu w Polsce.
PMG Bonikowo – magazyn gazu zaazotowanego podgrupy Lw o pojemności czynnej 200 mln m³. Do eksploatacji został oddany w 2010 roku. Rolą PMG Bonikowo jest optymalizacja wydobycia gazu zaazotowanego podgrupy Lw w rejonie zachodniej Polski i z tego powodu ten PMG nie jest instalacją magazynową w rozumieniu „Ustawy Prawo Energetyczne”.
PMG Daszewo – magazyn gazu zaazotowanego z podgrupy Ls o pojemności czynnej 30 mln m³, który został utworzony w częściowo wyeksploatowanym złożu ropy naftowej i zaazotowanego gazu ziemnego. Ponieważ PMG Daszewo wykorzystywany jest na potrzeby optymalizacji wydobycia, ten PMG nie jest instalacją magazynową w rozumieniu „Ustawy Prawo Energetyczne”.
W trakcie budowy jest kolejny magazyn w kawernach solnych:
KPMG Kosakowo – magazyn gazu wysokometanowego, który powstaje w okolicy Trójmiasta. W grudniu 2013 roku dokonano odbioru końcowego dwóch pierwszych kawern magazynu o łącznej pojemności czynnej 51,2 mln m³, która zostanie udostępniona w roku magazynowym 2014/2015. Planowana do osiągnięcia całkowita pojemność czynna to 250 mln m³. Zakończenie inwestycji budowy KPMG Kosakowo planowane jest na 2021 rok.
Krótkookresowe zmiany zapotrzebowania odbiorców na gaz ziemny niwelowane są przy wykorzystaniu KPMG Mogilno – magazynu w kawernach solnych o szczytowym charakterze pracy. Przewiduje się, że KPMG Kosakowo będzie pełniło podobną funkcję jak KPMG Mogilno.
Kompensacja nierównomiernego zapotrzebowania na gaz ziemny w sezonie letnim i zimowym, jak również realizacja zobowiązań wynikających z kontraktów importowych, zawierających klauzulę „take or pay”, zapewnienie ciągłości i bezpieczeństwa dostaw gazu oraz wywiązanie się z zawartych z odbiorcami umów sprzedaży „loco brama”, prowadzona jest w oparciu o pojemności PMG Wierzchowice, PMG Husów, PMG Strachocina, PMG Swarzów oraz PMG Brzeźnica.
Ponadto, PMG Wierzchowice, PMG Husów, KPMG Mogilno oraz PMG Strachocina wykorzystywane są na potrzeby wywiązania się z obowiązku utrzymania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego przez przedsiębiorców zajmujących się obrotem paliwami gazowymi z zagranicą, nałożonych ustawą z dnia 16 lutego 2007 roku o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych, gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym.
Pojemności czynne podziemnych magazynów gazu (mln m³)
| Pojemność czynna [mln m³] 2013 | Pojemność czynna [mln m³] docelowo | termin zakończenia rozbudowy/budowy | |
|---|---|---|---|
| Gaz wysokometanowy | |||
| Brzeźnica | 65 | 100 | 2015 |
| Husów | 350 | 500 | 2014 |
| Kosakowo* | 51,2 | 250 | 2021 |
| Mogilno | 407,9 | 800 | 2027 |
| Strachocina* | 360 | 360 | - |
| Swarzów | 90 | 90 | - |
| Wierzchowice* | 1200 | 1200 | - |
| Gaz zaazotowany | |||
| Bonikowo | 200 | 200 | - |
| Daszewo | 30 | 30 | - |
| * obecnie prowadzone są testy i badania w celu określenia parametrów i charakterystyk pracy PMG w zakresie nowych zdolności magazynowych | |||
Lokalizacja podziemnych magazynów gazu
W celu realizacji prawnego obowiązku wydzielenia operatora systemu magazynowania PGNiG utworzyło spółkę celową – Operator Systemu Magazynowania Sp. z o.o., której podstawowym przedmiotem działalności jest wykonywanie zadań operatora systemu magazynowania w instalacjach magazynowych będących własnością PGNiG. Spółka udostępnia pojemności i moce instalacji magazynowych w sposób, który wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu uczestników rynku na usługi magazynowania gazu, a jednocześnie pozwala na optymalne wykorzystywanie instalacji magazynowych.
Zgodnie z posiadaną koncesją na magazynowanie paliw gazowych w instalacjach magazynowych, OSM świadczy usługi magazynowania w oparciu o następujące instalacje magazynowe: PMG Brzeźnica, PMG Husów, KPMG Mogilno, PMG Wierzchowice, PMG Strachocina i PMG Swarzów.
W okresie od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku, OSM udostępnił w ramach umów długoterminowych 380 mln m³ pojemności czynnych zwolnionych w wyniku wygasania zawartych kontraktów, z czego:
- na warunkach przerywanych – łącznie 115 mln m³ pojemności czynnych, w tym:
- 5 mln m³ pojemności czynnej w instalacji magazynowej PMG Strachocina,
- 60 mln m³ pojemności czynnej w instalacji magazynowej PMG Wierzchowice,
- 50 mln m³ pojemności czynnej w instalacji magazynowej PMG Husów,
- na warunkach ciągłych – łącznie 265 mln m³ pojemności czynnych, w tym:
- 115 mln m³ pojemności czynnej w instalacji magazynowej PMG Wierzchowice,
- 100 mln m³ pojemności czynnej w instalacji magazynowej PMG Husów,
- 50 mln m³ pojemności czynnej w instalacji magazynowej KPMG Mogilno.
W usłudze krótkoterminowej na warunkach przerywanych na potrzeby rynku został udostępniony wolumen wynoszący 21,5 mln m³ pojemności czynnej instalacji magazynowej KPMG Mogilno.
W procedurze zarządzania ograniczeniami kontraktowymi, którą objęte zostały zdolności magazynowe zakontraktowane w 2012 roku, w instalacji magazynowej KPMG Mogilno, udostępnionych zostało łącznie 41,5 mln m³ pojemności czynnej w ramach umów długoterminowych na warunkach ciągłych.
Całość pojemności czynnych oferowanych w okresie sprawozdawczym została rozdysponowana.
Na dzień 31 grudnia 2013 roku, OSM dysponował instalacjami magazynowymi o łącznym wolumenie pojemności wynoszącym 1 817,9 mln m³, z czego 1 796 mln m³ zarezerwowano w ramach umów długoterminowych.
Udostępnione pojemności czynne instalacji magazynowych na dzień 31 grudnia 2013 roku
| Gaz wysokometanowy | [mln m³] |
|---|---|
| PMG Brzeźnica | 65 |
| PMG Husów | 350 |
| KPMG Mogilno | 407,9(1) |
| PMG Strachocina | 330 |
| PMG Swarzów | 90 |
| PMG Wierzchowice | 575 |
| Razem | 1817,9(2) |
| (1) Uwzględnia pojemność czynną udostępnioną na potrzeby OGP Gaz-System SA oraz pojemność czynną udostępnianą w ramach usług krótkoterminowych. (2) Nowe, zwiększone w 2013 r. pojemności czynne magazynów KPMG Kosakowo, PMG Strachocina i PMG Wierzchowice planuje się udostępnić w roku magazynowym 2014/2015. |
|
Programy unijne
W dniu 16 maja 2013 roku podpisana została między PGNiG i Instytutem Nafty i Gazu w Krakowie umowa o dofinansowanie projektu rozbudowy PMG Husów. Zgodnie z podpisaną umową maksymalna wysokość dofinansowania projektu wynosi 38 204 250,00 zł, a okres kwalifikowania wydatków ustalony został na przedział od 12 kwietnia 2012 roku do 31 maja 2015 roku.
W dniu 16 września 2013 roku zawarto Aneks nr 1 do umowy o dofinansowanie projektu „Przestawienie miejscowości Ełk i Olecko z gazu propan-butan na gaz E przy zastosowaniu technologii LNG”. Stosownie do Aneksu maksymalna wysokość dofinansowania wynosi 5 537 680,75 zł, a okres kwalifikowania wydatków ustalony został na czas od 1 września 2012 roku do 31 października 2014 roku.
Poza wymienionymi wyżej projektami PGNiG realizowało w 2013 roku również następujące inwestycje, które są współfinansowane przez Unię Europejską:
- rozbudowa PMG Wierzchowice,
- budowa KPMG Kosakowo.
