6.1.2. Wartości niematerialne
Zasady rachunkowości
Wartości niematerialne
Grupa posiada w szczególności następujące główne pozycje wartości niematerialnych:
- prawo wieczystego użytkowania gruntów,
- programy komputerowe,
- uprawnienia do emisji CO2,
- koncesje wynikające z prawa geologicznego i górniczego, prawo do użytkowania górniczego, informację geologiczną (Koncesje).
Prawo wieczystego użytkowania gruntów
Grupa korzysta z prawa wieczystego użytkowania gruntu nabytego odpłatnie na rynku oraz otrzymanego od Skarbu Państwu lub jednostki samorządu terytorialnego.
Prawa wieczystego użytkowania gruntu nabyte odpłatnie (od innych podmiotów) prezentowane są jako wartości niematerialne i amortyzowane przez okres ich użytkowania. Okres użytkowania prawa wieczystego użytkowania gruntu nabytego odpłatnie od podmiotu innego niż Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego jest równy okresowi od dnia nabycia tego prawa do ostatniego dnia okresu użytkowania wieczystego, określonego w umowie o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste. Okres użyteczności dla odpłatnie nabytego prawa wieczystego użytkowania wynosi od 40 do 99 lat. Na 31 grudnia 2016 roku, pozostały okres użytkowania posiadanych przez Grupę praw wieczystego użytkowania wynosił średnio 55 lat.
W przypadku praw otrzymanych na podstawie umowy o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste, zawartej ze Skarbem państwa lub jednostką samorządu terytorialnego, Grupa wykazuje w ramach wartości niematerialnych nadwyżkę pierwszej opłaty nad opłatą roczną. Okres użytkowania nadwyżki pierwszej opłaty nad opłatą roczną za prawo wieczystego użytkowania gruntów jest równy okresowi użytkowania wieczystego, określonemu w umowie o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste.
Prawa wieczystego użytkowania gruntu otrzymane nieodpłatnie w drodze decyzji administracyjnej, wydanej na podstawie ustawy z dnia 20 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, ujmowane są wyłącznie w ewidencji pozabilansowej.
Uprawnienia do emisji CO2
Grupa posiada przydział praw do emisji CO2 na poszczególne instalacje zgodnie z ustawą o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.
Prawa do emisji Grupa dzieli na:
- nabyte w celu umorzenia – ujmowane są w księgach rachunkowych jako wartości niematerialne i wyceniane według zasad podanych poniżej,
- nabyte w celu odsprzedaży – ujmowane są w księgach rachunkowych jako zapas (nota 6.2.1.) i wyceniane w momencie początkowego ujęcia w cenie nabycia, a na koniec okresu sprawozdawczego w cenie nabycia lub możliwej do uzyskania cenie sprzedaży netto, w zależności od tego, która z kwot jest niższa,
- nieodpłatnie otrzymane w ramach Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień – są ujmowane w wartości nominalnej tzn. wartości zerowej i ewidencjonowane są
Koncesje oraz prawo do użytkowania górniczego i informacji geologicznej
W działalności poszukiwawczej i wydobywczej Grupa wykorzystuje koncesje udzielone na podstawie prawa geologicznego i górniczego, prawa do informacji geologicznej oraz użytkowania górniczego.
Wartość koncesji na poszukiwanie i wydobycie gazu ziemnego i/lub ropy naftowej oraz wynagrodzenie dla Skarbu Państwa za ustanowienie użytkowania górniczego Grupa ujmuje jako nakłady podlegające kapitalizacji.
Wycena
Składnik wartości niematerialnych w momencie początkowego ujęcia wycenia się w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. W przypadku ustanowionego użytkowania górniczego, wartość początkową stanowi wynagrodzenie dla Skarbu Państwa za ustanowienie użytkowania górniczego.
Po początkowym ujęciu składniki wartości niematerialnych wykazuje się w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonym o umorzenie i łączną kwotę odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości (zasady rachunkowości dot. utraty wartości przedstawione zostały w nocie 6.1.3.).
Amortyzacja wartości niematerialnych odbywa się metoda liniową według stawek odzwierciedlających przewidywany okres ich użytkowania. Nabyte prawa do emisji CO2 amortyzowane są zależnie od wielkości emisji.
Istotne szacunki
Okresy ekonomicznej użyteczności wartości niematerialnych
Okresy ekonomicznej użyteczności wartości niematerialnych oparto na ocenie służb technicznych, odpowiedzialnych za ich eksploatację. Szacunkom takim towarzyszy niepewność co do przyszłych warunków prowadzenia działalności gospodarczej, zmian technologicznych i konkurencji na rynku, które skutkować mogą inną oceną ekonomicznej przydatności składników i pozostałego okresu ich użyteczności, co w rezultacie może istotnie wpłynąć na wartość wartości niematerialnych oraz koszty amortyzacji w przyszłości.
Szacunki okresu i metody amortyzacji weryfikowane są na koniec roku obrotowego. Jeśli oczekiwany okres użytkowania składnika aktywów różni się znacząco od poprzednich szacunków, dokonuje się zmiany okresu amortyzacji. Powyższe operacje Grupa ujmuje jako zmiany wartości szacunkowych i odnosi w rachunek zysków i strat w okresie, w którym ma miejsce zmiana szacunków.
Ostatnia weryfikacja miała miejsce na dzień 31 grudnia 2016 roku. W wyniku przeprowadzonej weryfikacji roczne koszty amortyzacji spadły o ok. 5 mln zł.
Pasek przewijania znajduje się pod tabelą
| Prawo wieczystego użytkowania gruntów | Uprawnienia do emisji CO2 | Programy komputerowe | Koncesje | Inne wartości niematerialne | Razem | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Wartość brutto na 1 stycznia 2015 | 682 | 338 | 387 | 279 | 399 | 2 085 |
| Umorzenie skumulowane | (15) | (291) | (271) | (104) | (234) | (915) |
| Odpisy z tytułu utraty wartości | (4) | – | (2) | (50) | (1) | (57) |
| Wartość netto na 1 stycznia 2015 | 663 | 47 | 114 | 125 | 164 | 1 113 |
| Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych | – | – | 1 | 4 | – | 5 |
| Przeniesienie ze środków trwałych w budowie | – | 3 | 122 | 20 | 19 | 164 |
| Przeniesienie pomiędzy grupami oraz pomiędzy pozycjami sprawozdania z sytuacji finansowej | (5) | – | (4) | – | 4 | (5) |
| Nabycie | – | 90 | – | – | – | 90 |
| Zbycie | (3) | – | – | – | – | (3) |
| Amortyzacja | (2) | (59) | (60) | (15) | (61) | (197) |
| Odpis z tytułu utraty wartości | (18) | – | (1) | 2 | – | (17) |
| Likwidacja | (1) | – | – | – | (14) | (15) |
| Pozostałe zmiany | 5 | – | – | (35) | 33 | 3 |
| Wartość brutto na 31 grudnia 2015 | 677 | 430 | 499 | 243 | 423 | 2 272 |
| Umorzenie skumulowane | (16) | (349) | (324) | (94) | (277) | (1 060) |
| Odpisy z tytułu utraty wartości | (22) | – | (3) | (48) | (1) | (74) |
| Wartość netto na 31 grudnia 2015 | 639 | 81 | 172 | 101 | 145 | 1 138 |
| Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych | – | – | – | 2 | – | 2 |
| Przeniesienie ze środków trwałych w budowie | 1 | 2 | 28 | 5 | 19 | 55 |
| Przeniesienie pomiędzy grupami oraz pomiędzy pozycjami sprawozdania z sytuacji finansowej | (3) | – | – | – | – | (3) |
| Nabycie | – | 94 | – | – | – | 94 |
| Zbycie | (2) | – | – | – | – | (2) |
| Amortyzacja | (2) | (89) | (59) | (20) | (35) | (205) |
| Odpis z tytułu utraty wartości | (7) | – | (1) | (5) | (1) | (14) |
| Zmiany w Grupie | 8 | 11 | 2 | – | 20 | 41 |
| Likwidacja | – | – | (1) | (2) | – | (3) |
| Pozostałe zmiany | 3 | – | – | (27) | – | (24) |
| Wartość brutto na 31 grudnia 2016 | 676 | 538 | 529 | 203 | 460 | 2 406 |
| Umorzenie skumulowane | (10) | (439) | (384) | (96) | (310) | (1 239) |
| Odpisy z tytułu utraty wartości | (29) | – | (4) | (53) | (2) | (88) |
| Wartość netto na 31 grudnia 2016 | 637 | 99 | 141 | 54 | 148 | 1 079 |
